دندان های دائمی کودکان
اکتبر
فهرست مطالب
تولد هر کودک علاوه‌بر ذوق و اشتیاقی که به همراه خود می‌آورد، پتانسیل داشتن مجموعه کاملی از 20 دندان شیری مرواریدی و زیبا را نیز با خود دارد که با جوانه زدن هرکدام موجی از لبخند و شادمانی برای والدین به ارمغان می‌آورد. این دندان‌ها از 9 ماهگی تا سه سالگی به‌طور کامل رشد می‌کنند. پس از آن، دندان های دائمی کودکان به‌تدریج دندان‌های شیری ریز و ظریف را کنارش می‌زنند تا خودشان جایگزین آن‌ها شوند. این فرآیند با نام «فوران» شناخته میشود. در ادامه به‌طور اختصاصی به بررسی فرایند رویش دندان‌های دائمی کودک، مدیریت این فرایند توسط والدین، کشیدن این دندان‌ها و جدول رویش دندان‌های دائمی خواهیم پرداخت.
روند رویش دندان های دائمی کودکان
رشد دندان‌های شیری از زمانی‌که کودک در رحم مادر است، شروع میشود و در حدود هفته پنجم بارداری، اولین آثار جوانه‌های این دندان‌ها در فک نوزاد ظاهر میشود. نوزادان در بدو تولد دارای مجموعه کاملی از 20 دندان اصلی (10 دندان در فک بالا و 10 دندان در فک پایین) هستند که در زیر لثه پنهان است. انواع دندان‌ها عبارتند از:
- دندان ثنایا: دندان‌های جلویی که در فک بالا و پایین قرار دارند. هر دندان ثنایا دارای یک لبه برش نازک است. دندان‌های ثنایای بالایی و پایینی مانند یک قیچی به‌هم می‌رسند تا غذا را برش دهند.
- دندان نیش: دندان‌های نوک‌تیز دو طرف دندان‌های ثنایا در فک بالا و پایین، برای پاره کردن غذا استفاده می‌شوند.
- پرمولرها: دارای سطوح صاف برای خرد کردن غذا هستند.
- دندان‌های آسیاب: بزرگ‌تر از دندان‌های پرمولر و به سمت پشت دهان هستند و سطوح پهن و صافی دارند که غذا را آسیاب می‌کنند.
در مجموع، فرایند رویش، به جوانه زدن دندان از خط لثه اشاره دارد. زمان رویش دندان های دائمی کودکان، از کودکی به کودک دیگر متفاوت است.
زمان رویش دندان کودکان
دندان‌های دائمی به‌عنوان دندان‌های بالغ یا دندان‌های ثانویه نیز شناخته می‌شوند. دندان های دائمی کودکان، از بدو تولد در فک شروع به رشد می‌کنند و پس از تولد کودک ادامه می‌یابند. در حدود 21 سالگی، هر فرد به‌طور متوسط 32 دندان دائمی خواهد داشت که 16 دندان در فک بالا و 16 دندان در فک پایین جای گرفته‌اند. (در برخی موارد، دندان آسیاب سوم -که معمولاً دندان عقل نامیده میشود- رشد نمی‌کند، بنابراین برخی از افراد فقط 28 دندان دائمی دارند). در حدود 6 سالگی اولین دندان مولر دائمی می‌رویَد. سپس 4 دندان آسیاب (2 عدد در هر فک) از پشت دندان‌های شیری کودک خارج می‌شوند و سایر دندان‌های دائمی مانند دندان‌های ثنایا، نیش و دندان‌های پرمولر از شکاف‌های لثه‌های به‌جای مانده از دندان‌های شیری بیرون می‌زنند.
نحوه مدیریت روند رویش دندان های دائمی کودکان
دندان‌های شیری کودکان در حدود شش سالگی شروع به لق شدن و افتادن می‌کنند. برای اکثر کودکان، از دست‌دادن دندان‌های شیری طی یک الگوی قابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتد و دندان‌های دائمی جایگزین دندان‌هایی می‌شوند که افتاده‌اند. اولین دندان‌هایی که شروع به افتادن می‌کنند، دندان‌های میانی پایینی هستند که به آن‌ها دندان‌های ثنایای مرکزی پایین نیز می‌گویند. پس از آن‌ها، دندان‌های میانی بالایی قرار می‌گیرند که به دندان‌های ثنایای مرکزی بالا مشهورند. دندان‌های باقیمانده‌ای که کودک از دست می‌دهد، عبارتند از:
- دندان‌های ثنایای جانبی
- دندان‌های آسیاب اول
- دندان‌های نیش
- دندان‌های آسیاب دوم
معمولاً دندان‌های شیری به‌طور طبیعی می‌ریزند تا دندان های دائمی کودکان در جای خود قرار بگیرند اما اگر دندان‌های شیری فرزندتان بپوسد یا در اثر تصادف بشکند، ممکن است نیاز به کشیدن پیدا کنند. هنگامی که این اتفاق بیفتد، دندان‌های دائمی ممکن است زودتر از حد انتظار برویَند.
رویش زودهنگام دندان‌های دائمی می‌تواند باعث شلوغی دندان‌ها و کج درآمدن آن‌ها شود. به دندان‌های دائمی، دندان‌های بالغ یا ثانویه نیز می‌گویند. آن‌ها از زمان تولد شروع به رشد می‌کنند و تا زمانی‌که دندان‌های شیری بریزند، رشدشان ادامه می‌یابد. وقتی کودک حدود شش سال دارد، اولین دندان آسیاب دائمی او شروع به جوانه زدن می‌کند و به‌دنبال آن، سایر دندان‌های دائمی کودک نیز جایگزین دندان‌های شیری می‌شوند. این تغییرات می‌تواند برای کودک ناراحت‌کننده باشد. شما می‌توانید با استفاده از موارد زیر به آسان‌تر شدن و مدیریت این فرآیند کمک کنید:
- به کودک اطمینان دهید که از دست‌دادن دندان‌های شیری، بخشی طبیعی از فرآیند رویش دندان‌های دائمی است.
- استفاده از کمپرس سرد برای تسکین درد
- خوراندن داروی ضد‌درد به کودک، طبق توصیه دندانپزشکی اطفال
- گرفتن یک جشن کوچک خانوادگی برای از دست‌دادن دندان‌های شیری و هیجان دیدن دندان‌های دائمی
چه زمانی کشیدن دندان دائمی کودکان ضروری است؟
کودکان نیاز به برداشتن دندان‌هایی دارند که آسیب‌دیده، عفونی یا غیرقابل ترمیم باشند. این موضوع، ممکن است به‌دلیل تصادف، آسیب ورزشی، آبسه یا عفونت در استخوان یا لثه رخ دهد. اگر هیچ گزینه ترمیمی در دسترس نباشد، دندانپزشکی کودکان ممکن است برای رفع مشکل و جلوگیری از آسیب بیشتر در این موارد و موارد زیر، کشیدن دندان را توصیه کند:
- دندان به‌شدت پوسیده شده است.
- دندان‌های شیری برای مدت طولانی در جای خود باقی مانده‌اند و مانع از رشد صحیح دندان‌های دائمی می‌شوند. کشیدن دندان می‌تواند نیاز به درمان ارتودنسی در سال‌های بعد را از بین ببرد.
کشیدن دندان دائمی ممکن است برای والدین و کودکان کمی اضطراب ایجاد کند، اما در بیشتر موارد، این روش حتی ساده‌تر از کشیدن دندان در بزرگ‌سالان است. دندانپزشک در ابتدا با کمک اشعه ایکس ، به بررسی ریشه و وضعیت استخوان دندان کودک می‌پردازد و سپس اقدام به کشیدن دندان می‌کند. کشیدن ساده دندان، معمولاً فقط به بی‌حسی موضعی نیاز دارد. سپس متخصص، دندان را با فورسپس خارج می‌کند، آن را در سوکت حرکت می‌دهد و می‌چرخاند تا رباط‌های پریودنتال که دندان را به استخوان فک متصل می‌کنند، جدا شوند. اگر کشیدن دندان های دائمی کودکان، مشکل باشد، ممکن است برداشتن مقداری از بافت لثه نزدیک دندان ضرورت پیدا کند. در این مواقع، معمولاً تزریق یک آرام‌بخش، یک گزینه رایج و ایمن است.
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان دائمی در کودکان
به فرزندتان یادآوری کنید که کمی خونریزی پس از کشیدن دندان، طبیعی است. متخصص دهان و دندان، یک گاز استریل را بلافاصله پس از برداشتن دندان روی ناحیه آسیب‌دیده می‌گذارد. در برخی موارد، ممکن است به چند بخیه کوچک برای کمک به بهبود ناحیه آسیب‌دیده، نیاز باشد. لثه‌ها به‌سرعت، یک لخته خون محافظتی تشکیل می‌دهند و مهم است که آن لخته در جای خود بماند تا از خشکی حفره جلوگیری شود. وضعیت دردناک زمانی اتفاق می‌افتد که لخته برداشته شود و استخوان زیرین در معرض هوا، غذا و مایعات قرار گیرد. به‌همین‌دلیل، برای این‌که لخته محافظ تشکیل شود، از کودک بخواهید در 24 ساعت اول از شستشوی دندان و تف کردن خودداری کند. سپس آن را با آب نمک بشوید تا مطمئن شود که ناحیه، تمیز باقی می‌ماند و به کاهش درد کمک میشود.
همچنین، می‌توانید به کودک خود با مشورت پزشک، داروی مسکن بدهید تا درد را کاهش دهد و از کیسه یخ روی گونه کودک برای کاهش ورم استفاده کنید. اگر کودک تب کرد یا متوجه تورم زیادی در ناحیه کشیدگی دندان شدید، سریعا با متخصص دهان و دندان تماس بگیرید. اگر علائم عفونت وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک باشد. کودک باید در چند روز اول غذای نرم بخورد و حداقل یک هفته از خوردن غذاهای سفت یا ترد خودداری کند تا مطمئن شود که لخته محافظ در جای خود باقی می‌ماند. کودک‌تان را تشویق کنید که آب زیادی بنوشد تا دهانش تمیز و هیدراته باقی بماند. به‌یاد داشته باشید، کشیدن دندان همیشه زمانی توصیه میشود که هیچ گزینه دیگری باقی نمانده باشد. علی‌رغم سادگی این روش، یکی از بخش‌های اصلی این فرآیند، صحبت کردن با کودک در مورد چیزی که باید انتظار داشته باشد و آرام کردن اضطراب‌های او است.
مدت زمان درآمدن دندان دائمی
رویش دندان دائمی، حدود 8 روز طول می‌کشد که شامل 4 روز قبل و 3 روز پس از بیرون آمدن دندان از لثه است. در این مواقع، ممکن است یک حباب خاکستری آبی روی لثه و جایی‌که دندان ظاهر میشود، ببینید. این حباب، کیست رویش نامیده میشود و معمولا نیازی به درمان ندارد.
جدول رویش دندان‌های دائمی
زمان بیرون آمدن دندان های دائمی کودکان نیز مانند دندان‌های شیری، می‌تواند متفاوت باشد. به‌طورکلی، ترتیب و جدول زمانی تقریبی برای رویش هر نوع دندان دائمی به شرح زیر است:
- مولر اول – بین 6 تا 7 سال.
- ثنایای مرکزی – بین 6 تا 8 سال.
- ثنایای جانبی – بین 7 تا 8 سال.
- دندان نیش – بین 9 تا 13 سال.
- پرمولرها – بین 9 تا 13 سال.
- مولر دوم – بین 11 تا 13 سال.
- دندان آسیاب سوم (دندان عقل) – در سنین 17 تا 21 سالگی.
اهمیت مراقبت از دندان‌های کودکان
همزمان با رشد دندان های دائمی کودکان، ارتقاء بهداشت دهان و دندان نیز اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند. اگر دندان‌های دائمی کودک شما آسیب ببیند، ممکن است در آینده برای ترمیم دندان‌ها نیاز به صرف وقت و هزینه بالایی باشد و یا دندان، به‌طورکلی از دست برود. بنابراین، کودک باید از ابتدا عادت کند که دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزند و نخ بکشد. تا زمانی‌که فرزندتان قادر به مسواک زدن مستقل نباشد، نظارت و کمک شما ضروری است. استفاده از نخ دندان بین دندان‌های دائمی کودک نیز بسیار مهم است، زیرا باکتری‌ها می‌توانند در شکاف بین دندان‌ها به دام بیفتند و پوسیدگی ایجاد کنند.
علاوه‌براین، بخش بزرگی از مراقبت از دندان، داشتن یک رژیم غذایی سالم و خودداری از مصرف غذاهای شیرین و چسبناک است که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. لازم است کودک از سنین پایین به‌طور منظم برای چکاپ دندان به مراکز دندانپزشکی برده شود تا دندان‌هایش تحت کنترل قرار بگیرند و مراجعه به مطب نیز برای او راحت‌تر شود.
سخن پایانی
شاید باورکردنی نباشد، اما فرایند رویش دندان های دائمی کودکان از دوران جنینی آغاز میشود. دندان‌های شیری، تنها میزبان‌های موقتی برای آماده شدن شروع رشد و رویش دندان‌های دائمی هستند. بههمین دلیل، مدیریت این فرایند بسیار مهم است. اگر دندان‌های دائمی به هر دلیلی آسیب ببیننند، بشکنند یا دچار پوسیدگی‌های عمیق غیرقابل ترمیم شوند، ممکن است تنها گزینه پیش‌رو، کشیدن دندان باشد. بنابراین، مراقبت و رعایت بهداشت دهان و دندان از سنین پایین، الزامی است.
